Arbeidsmigratie: minder waar het kan, beter waar het moet
De Nederlandse economie is deels afhankelijk van internationale arbeidskrachten. We hebben mensen van buiten nodig: voor de zorg en de bouw, kennis en innovatie, de energietransitie en digitalisering. Ze vangen tekorten aan arbeid op, brengen waardevolle kennis mee en houden de verzorgingsstaat betaalbaar.
Leestijd: 3 minuten
Column van:
Tegelijk voelen we dat er grenzen zijn aan wat de samenleving kan dragen. De laatste vijftien jaar is de instroom sterk toegenomen. Hoeveel internationale arbeidskrachten er precies in ons land werkzaam zijn weet niemand, maar schattingen lopen uiteen van 735.000 tot 1,1 miljoen mensen. Dit geeft druk op voorzieningen als woningen, zorg en onderwijs. Een probleem is ook dat veel internationale arbeidskrachten in een kwetsbare positie zitten. Ze doen laagbetaald werk en worden regelmatig uitgebuit.
We kunnen niet zonder arbeidsmigratie, maar hoe krijgen we er grip op? Op die vraag geeft het SER-advies 'Arbeidsmigratie naar waarde ' (oktober 2025) antwoord. Jarenlang was arbeidsmigratie ook voor de SER een lastig onderwerp. Werkgevers en werknemers dachten hier verschillend over en hadden soms tegengestelde belangen. Nu zijn ze het over veel onderwerpen eens geworden. Met dit advies presenteren wij een gedeelde visie op de arbeidsmarkt.
Dat is ons gelukt door samen te kijken naar de economie van de toekomst en de rol van arbeidsmigratie. Door te luisteren naar deskundigen en aan te sluiten bij de rapporten van het Aanjaagteam van Emile Roemer en de Staatscommissie Demografische Ontwikkelingen. En vooral: door gezamenlijk verantwoordelijkheid te nemen. Het SER-advies benoemt drie doelstellingen en maakt die concreet in 25 aanbevelingen, zowel aan het kabinet als aan werkgevers en werknemers zelf.
Verbeter de rechtspositie van laagbetaalde arbeidsmigranten
We vragen het kabinet om strengere handhaving en hogere boetes voor schimmige uitzendbureaus en om een wettelijke inkomensgarantie van twee maanden voor uitzendkrachten zodat mensen meer inkomenszekerheid hebben. We willen dat loonnabetalingen gemakkelijker worden en vragen meer aandacht voor veiligheid en gezondheid op de werkvloer. Daarnaast gaan we zelf aan de slag met een Gedragscode waarin sectoren zich committeren aan een fatsoenlijke behandeling van internationale arbeidskrachten. Een gedragscode die verder gaat dan de wettelijke eisen. Want wat wettelijk mag, hoeft nog niet wenselijk te zijn.
Verminder de afhankelijkheid van arbeidsmigratie
We willen dat de overheid investeringen en innovaties aanjaagt en het bedrijfsleven daarbij ondersteunt. Er zijn minder arbeidsmigranten nodig als we investeren in arbeidsbesparende technologie en daarmee de vraag naar laagbetaalde arbeid structureel verlagen. Er zijn ook minder arbeidsmigranten nodig als we het beschikbare arbeidspotentieel in Nederland beter benutten door werklozen, deeltijdwerkers en mensen met een migratieachtergrond meer kansen te bieden. Ook dat lukt alleen als overheid en sociale partners hierin samenwerken.
Gerelateerde artikelen
- Visie nodig op de toekomst van arbeidsmigratie | 17-06-2025
- Arbeidsmigratie: keuzes voor gericht én gedragen beleid | 18-03-2025
- Podcastaflevering 12: De toekomst van arbeidsmigratie | 16-12-2024
Stuur op gewenste arbeidsmigratie
Al verminderen we de afhankelijkheid van arbeidsmigratie, er blijven tekorten op de arbeidsmarkt die we alleen met mensen van buiten kunnen invullen. Ons advies aan het kabinet is: behoud de kennismigrantenregeling, maar pak misbruik ervan harder aan. Wij gaan als sociale partners verkennen wat de mogelijkheden zijn om gericht vakmensen aan te trekken, bijvoorbeeld via een vakkrachtenregeling met goede voorwaarden, meer zekerheid en kwalitatief goed werk. Zo blijven wij in staat om de opgaven en transities waar de samenleving voor staat aan te pakken.
Met dit advies laten we als SER zien dat we in staat zijn om verschillen te overbruggen, ook op gevoelige, complexe dossiers. Over 25 aanbevelingen zijn we het eens. Als het volgende kabinet deze aanbevelingen oppakt en samen met ons uitvoert, lossen we grote problemen rond arbeidsmigratie op. Meer grip op arbeidsmigratie: minder waar het kan, beter waar het moet.
