• 
• 

93. Hoe neem je gepaste verantwoordelijkheid in het geval van schades of negatieve impact op mens, milieu en dier?

Hoe ga je om met schades en impact?

De verantwoordelijkheid voor schade/impact en de acties die van het bedrijf worden verwacht, hangen af van de manier waarop het bedrijf bij de negatieve impact betrokken is. Je kunt de impact veroorzaken, je kunt eraan bijdragen en je kunt er mee verbonden zijn. Het is belangrijk dat verschil te maken, omdat dit invloed heeft op de te ondernemen acties.

• Veroorzaken van negatieve impact: er is een directe relatie tussen jouw handelen en de negatieve impact. Een voorbeeld is een bedrijf dat zijn personeelsleden of klanten discrimineert. De actie die van het bedrijf verwacht wordt, is het stoppen van de handeling die de impact veroorzaakt en het verlenen van of meewerken aan genoegdoening voor de benadeelden. Let op: indien je negatieve impacts constateert bij productielocaties onder eigen beheer, valt dit onder het veroorzaken van negatieve impact. Als (mede)eigenaar ben je immers primair verantwoordelijk voor de omstandigheden in je bedrijf.
  
  
• Bijdragen aan negatieve impact: een bedrijf veroorzaakt samen met (een) andere partij(en) een negatieve impact. Een voorbeeld is een bedrijf dat zijn producenten onder druk zet door de inkoopprijzen te verlagen, met als gevolg dat die producent (een deel van) de productie uitbesteedt aan een atelier waar het minimumloon niet wordt betaald. Het bedrijf en de producent zijn in dat geval samen verantwoordelijk. De actie die van het bedrijf verwacht wordt, is het stoppen van de handeling die de impact veroorzaakt en het verlenen van of meewerken aan genoegdoening voor de benadeelden. Daarnaast wordt van het bedrijf verwacht dat het zijn leverage (hefboom) gebruikt of vergroot, met als doel de negatieve impact zoveel mogelijk uit te bannen.
  
  
• Verbonden zijn met negatieve impact: een bedrijf is door de herkomst van producten gelinkt aan de negatieve impact. Een voorbeeld is een bedrijf dat er via due diligence alles aan gedaan heeft om kinderarbeid bij het borduren van producten uit te sluiten. Tegen alle afspraken in en achter de rug van het bedrijf om besteedt de producent het borduurwerk uit aan een atelier waar kinderen werkzaam zijn. Het bedrijf is niet verantwoordelijk en hoeft in dit geval ook geen handeling te stoppen of genoegdoening te verlenen (al kun je hier wel voor kiezen). Wel wordt er van het bedrijf verwacht dat het zijn leverage gebruikt of vergroot, met als doel de impact zoveel mogelijk uit te bannen.

Let erop dat deze mate van betrokkenheid bij een negatieve impact niet statisch is. Deze kan veranderen naarmate een situatie zich ontwikkelt. Indien er onvoldoende inspanning is gepleegd om de negatieve gevolgen aan te pakken via due diligence of er geen (effectievere) maatregelen worden genomen om de negatieve impact verder te voorkomen of beperken, kan de situatie waarin er eerst sprake was van ‘verbonden aan’ overgaan naar ‘bijdragen aan’. Dit zorgt er ook voor dat de acties veranderen die van een bedrijf worden verwacht.

Tip: Het is belangrijk bovenstaande analyse te maken omdat de wijze van betrokkenheid invloed heeft op de van jouw verwachte acties. Leg de analyse van de betrokkenheid van jullie bedrijf bij een negatieve impact ook aan anderen voor. Wellicht komen jullie zelf tot de conclusie dat het bedrijf gelinkt is (en dus niet verantwoordelijk is) bij een negatieve impact, maar vinden anderen dat het bedrijf wel bijdraagt aan de negatieve impact (en dus medeverantwoordelijk is). Dit kun je beter zo vroeg mogelijk horen.
Ter illustratie: twee handige schema’s van Shift die het bovenstaande weergeven.

Dit kun je doen:

• Zorg ervoor dat je inzicht hebt in het type betrokkenheid bij negatieve impacts in de keten (cause, contibrute, linked)
• Leg de inzichten t.a.v. betrokkenheid voor aan externe stakeholders en pas het aan op de inzichten van deze stakeholders.
• Onderneem acties die passend zijn bij het type betrokkenheid.
• De actie/de remedie moet erop gericht zijn de getroffen persoon of personen te herstellen in de situatie waarin ze zich zouden bevinden als de schade zich niet had voorgedaan (waar mogelijk) en moet in verhouding staan tot het belang en de omvang van de nadelige gevolgen.
• Het herstel moet, indien beschikbaar, voldoen aan de nationale wetten en internationale richtlijnen voor herstel; waar dergelijke normen niet beschikbaar zijn, komt de geboden remedie overeen met die in vergelijkbare gevallen.
• Overleg als bedrijf met de betrokken belanghebbenden bij het bepalen van de remedie.