Er is sprake van een arbocatalogus, wanneer sociale partners deze samen hebben vastgesteld en de Nederlandse Arbeidsinspectie de inhoud van de catalogus positief heeft getoetst. De Inspectie toetst een arbocatalogus op verschillende criteria. De arbocatalogus moet bovendien iedere 6 jaar geactualiseerd en opnieuw getoetst worden.
Meer weten over de criteria? Ga naar de toetsingscriteria van de Nederlandse Arbeidsinspectie.
Zoek je een bestaande, goed getoetste arbocatalogus? Ga naar het Arboportaal
Een nieuwe arbocatalogus, maar ook de uitbreiding van een bestaande catalogus, kost tijd, geld en energie. Het Arboplatform heeft het proces in 9 stappen omschreven.
Lees de 9 stappen voor het maken van een arbocatalogus.
In de handreiking en de gebruikersgids, staan links naar nuttige aanvullende documentatie.
Veilig werken houdt in dat:
Met een veiligheidsaanpak kun je alle werkenden helpen om het werk veilig uit te voeren. Een gedegen veiligheidsaanpak kent zes stappen:
Werkenden hebben recht op een veilige en gezonde werkplek. Werkgevers zijn volgens de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) verplicht er alles aan te doen om werkenden zo gezond en veilig mogelijk te laten werken. Dit geven zij vorm in het arbobeleid. Samen met de vertegenwoordiging van werknemers (ondernemingsraad, personeelsvereniging, vakbonden) geven zij invulling aan deze wet binnen hun eigen organisatie of sector.
Preventiemedewerkers kunnen een zeer bepalende rol spelen bij een gezonde en veilige werkplek. Niet voor niets heeft de Arbowet het over deskundige werknemers op het gebied van preventie en bescherming.
De preventiemedewerker werkt daarbij samen met de bedrijfsarts en andere arbodienstverleners, en vervult een brugfunctie tussen werkgever en werknemers. Zo kunnen zij bijvoorbeeld:
Bij een calamiteit of incident in een bedrijf treedt de bhv op als voorpostfunctie van de professionele hulpverleningsdiensten. De bhv’ers zijn immers al op de werkplek aanwezig. De bhv’er beoordeelt en gaat direct over tot handelen om schade en letsel zoveel mogelijk te voorkomen of minstens te beperken. Hij kan snel hulp verlenen totdat ambulance, brandweer of politie is gearriveerd.
Binnen een paar minuten moet de bhv kunnen beginnen met::
Bij sommige incidenten kan de bhv het alleen af en is het alarmeren van externe hulpverleners niet noodzakelijk.
De bhv’er is ook de persoon waar collega’s naartoe kunnen voor vragen over en hulp bij veiligheid in het bedrijf.
In zes stappen kun je bouwen aan een effectieve bhv-organisatie:
Met behulp van de handreiking bedrijfshulpverlening kun je je bhv-organisatie stap voor stap inrichten
Werkgevers zijn verantwoordelijk voor een veilige en gezonde werkplek voor hun medewerkers. Dus ook voor personeel dat alleen werkt. Voor een goede bhv-organisatie voor alleen werken moet de werkgever het volgende doen:
Iemand die alleen werkt loopt in principe niet meer risico dan een werknemer die dezelfde werkzaamheden in het bijzijn van andere mensen uitvoert. Dit is anders wanneer hij door een brand of ongeval in een noodsituatie kan komen. In noodsituaties moet de alleenwerker alarm kunnen slaan om hulp te krijgen. Hij moet ook weten wat hij moet doen als het ontruimingsalarm afgaat wanneer hij alleen is.
De situaties waarin door werknemers alleen wordt gewerkt, moeten worden opgenomen in een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E).
Meer informatie over alleen werken kun je ook vinden op het Arboportaal
De aard van de werkzaamheden laat geen gebruik van hulpmiddelen toe, waardoor we zware voorwerpen handmatig moeten verplaatsen. Door de warmte is dit nog zwaarder dan onder normale omstandigheden.
Fysiek zwaar werk en hitte is een gevaarlijke combinatie. Door fysiek zwaar werk, zoals het handmatig verplaatsen van zware voorwerpen, warmt het lichaam door de inspanning op. Als het buiten of op de werkvloer heel warm is, kan het lichaam moeilijk afkoelen. Daardoor kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. Bij fysiek zwaar werk is het daarom belangrijk om maatregelen te treffen om risico’s op gezondheidsklachten te voorkomen of minstens te beperken. Als het echt niet anders kan dan kunnen de zware werkzaamheden het beste gepland worden op de momenten van de dag waarop het nog niet te warm is. Verder is het goed om meer voor de hand liggende maatregelen te nemen, zoals werken in de schaduw, voldoende pauzeren en voldoende water drinken.
Als de werkgever geen maatregelen neemt tegen hitte, dan kan een werknemer op grond van de Arbowet het werk onderbreken als er sprake is van direct gevaar voor zijn gezondheid of veiligheid. Ondanks dat de warmte vervelend kan zijn, is er niet snel sprake van een direct gevaar voor de gezondheid. Bij een werknemer met gezondheidsklachten kan daarentegen sneller sprake zijn van een situatie met direct gevaar. Het is raadzaam om in eerste instantie te proberen met de werkgever tot een passende oplossing te komen en als dat niet lukt juridisch advies in te winnen.
Let op: Werknemers die het werk door hitte onderbreken moeten dit zo snel mogelijk melden aan hun leidinggevende of werkgever.
Wanneer je gezondheidsklachten ervaart kan je ook terecht bij de bedrijfsarts voor preventief advies (zonder dat er sprake is van een ziekmelding). Dit kan tijdens het arbospreekuur.
Meer weten? Ga dan naar het dossier over de arbocatalogus
Gevaarlijke stoffen zijn stoffen die mogelijk gevaar opleveren voor de veiligheid en gezondheid van werknemers. Hiertoe behoren ook CMR-stoffen (Carcinogeen, Mutageen en Reproductietoxisch). Het betekent dat stoffen kankerverwekkend zijn, verandering in het dna kunnen veroorzaken en schadelijk zijn voor de voortplanting.
Zie ook het Overzicht van kankerverwekkende stoffen en processen
De grenswaarde is een concentratieniveau van een gevaarlijke stof in de lucht op de werkplek, zoals een gas, damp, aerosol of vezel. Bij de vaststelling van deze waarde wordt als uitgangspunt gehanteerd dat gezondheid van de werknemers én hun nageslacht niet of zo min mogelijk wordt geschaad.
De arbeidshygiënische strategie is kort gezegd de volgorde waarin een bedrijf maatregelen moet treffen om ervoor te zorgen dat het werk zo gezond en veilig mogelijk gedaan kan worden. In artikel 4.4 van het Arbobesluit staat beschreven wat de arbeidshygiënische strategie specifiek inhoudt voor gevaarlijke stoffen.
Vier stappen
Welke maatregelen moeten in welke volgorde door bedrijven worden genomen bij het aanpakken van gevaarlijke stoffen? Het gaat daarbij om een volgorde van vier stappen:
Stap 1: Vervang de gevaarlijke stof door een niet of minder gevaarlijke stof
Stap 2: Pas technische maatregelen, werkprocessen, uitrustingen en materialen toe die de risico’s voorkomen of beperken
Stap 3: Tref collectieve beschermingsmaatregelen bij de bron of neem organisatorische maatregelen
Stap 4: Zorg voor persoonlijke beschermingsmiddelen voor de werknemers die (kunnen) worden blootgesteld aan gevaarlijke stoffen
Vaste volgorde
Belangrijk om te onthouden is, dat je geen stappen zomaar mag overslaan bij het aanpakken van de risico’s. De maatregelen uit de volgende stap neem je pas als de eerdere stap redelijkerwijs technisch, uitvoerend of economisch niet mogelijk is. Het kan ook zijn dat het gevaar voor de veiligheid of gezondheid van werknemers door de stap niet volledig wordt weggenomen.
Let op: voor kankerverwekkende, mutagene, reprotoxische (CMR) stoffen en biologische agentia geldt dat je alleen de volgende stap maatregelen mag nemen als de eerdere stap technisch niet mogelijk is. Of de eerdere stap economisch redelijkerwijs niet mogelijk is, is daarbij niet van belang. Dit heeft te maken met de ernst van de mogelijke gevolgen van blootstelling aan kankerverwekkende en mutagene stoffen.
De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft een document gemaakt om de vier stappen van de arbeidshygiënische strategie in meer detail en met concrete voorbeelden uit te leggen.
Op een WIK wordt aangegeven wat een werknemer moet doen om veilig te kunnen werken. Ook toont het wat hij moet doen in geval van een noodsituatie, zoals bijvoorbeeld bij een ongeval.
Op een WIK moet in ieder geval de volgende informatie staan:
Vanuit hun wettelijke verantwoordelijkheid voor een gezonde en veilige werkomgeving, zijn werkgevers verplicht om goede voorlichting en instructie te geven over het gebruik van gevaarlijke stoffen. Maar in welke vorm zij dat doen, mogen zij zelf bepalen.
Het maken van een WIK is daarom aan te raden, maar het is niet wettelijk verplicht.
Een WIK kan een hulpmiddel zijn om werknemers bruikbare en leesbare informatie te geven over het product waar zij mee werken. Het bevordert de bewustwording van de risico’s die zij lopen en de maatregelen die zij moeten nemen om calamiteiten te voorkomen.
Indien zich een incident of noodsituatie met gevaarlijke stoffen voordoet, kan de WIK een belangrijk naslagwerk zijn. Daarom moet de informatie op de WIK altijd actueel zijn. Want als er informatie niet klopt of ontbreekt, kan dat gevaar opleveren voor de werknemers.
Ook dienen werknemers instructie te krijgen om de WIK te raadplegen voorafgaand aan de werkzaamheden. De WIK moet dus altijd aanwezig zijn op de werkplek.
Op een veiligheidsinformatieblad (VIB) staat informatie over de risico’s van de gevaarlijke stof en wat een bedrijf kan doen om de gevaren van de stof te beperken.
De or heeft de taak om gezonde en veilige arbeidsomstandigheden te bevorderen. Wanneer het het te warm is om te werken, kan de or nagaan of de werkgever maatregelen heeft genomen om de hitte op het werk tegen te gaan. Mocht dat niet het geval zijn, dan kan de or dit onderwerp aankaarten bij de werkgever. De or kan hiermee aangeven wat op de werkvloer speelt en de werkgever vragen om passende maatregelen te nemen.
Tip: Neem 'werken in hitte' als thema op bij het opstellen van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). De werkgever is namelijk verplicht om een RI&E op te stellen en deze ter instemming voor te leggen aan de or. Mocht niets over werken in de hitte zijn opgenomen in de RI&E, dan kan de or de werkgever verzoeken dit alsnog te doen.
IIn sommige situaties kan het helpen om te werken met een zogenaamd tropenrooster. Dit houdt in dat gedurende de werkdag werkzaamheden zodanig zijn aangepast dat belasting op de heetste momenten van de dag minimaal blijven.
Er bestaat geen algemeen recht op een tropenrooster. Dit hangt af van de afspraken die gemaakt zijn binnen het bedrijf. Bekijk daarom welke maatregelen van toepassing zijn op jouw werkplek in de risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) of bespreek dit met de ondernemingsraad of personeelsvertegenwoordiging (pvt). In sommige cao’s zijn ook afspraken gemaakt over het tropenrooster.
Bij het invoeren van een tropenrooster moet de werkgever de or/pvt vragen om instemming. De or/pvt heeft namelijk op grond van artikel 27 lid 1 sub b van de WOR instemmingsrecht op elke intrekking, wijziging of instelling van een regeling op het gebied van arbeidstijden. Instemming van de or/pvt wil echter niet zeggen dat individuele werknemers hier direct aan gebonden zijn. Arbeidstijden zijn namelijk in de meeste gevallen al als afspraak vastgelegd in de arbeidsovereenkomst. Uit de praktijk blijkt echter wel dat werknemers vaak geen bezwaar hebben wanneer de ondernemingsraad eenmaal heeft ingestemd.
Kom je er niet uit, neem contact op met het SER Arboplatform.
De aard van de werkzaamheden laat geen gebruik van hulpmiddelen toe, waardoor we zware voorwerpen handmatig moeten verplaatsen. Door de warmte is dit nog zwaarder dan onder normale omstandigheden.
Fysiek zwaar werk en hitte is een gevaarlijke combinatie. Door fysiek zwaar werk, zoals het handmatig verplaatsen van zware voorwerpen, warmt het lichaam door de inspanning op. Als het buiten of op de werkvloer heel warm is, kan het lichaam moeilijk afkoelen. Daardoor kunnen gevaarlijke situaties ontstaan. Bij fysiek zwaar werk is het daarom belangrijk om maatregelen te treffen om risico’s op gezondheidsklachten te voorkomen of minstens te beperken. Als het echt niet anders kan dan kunnen de zware werkzaamheden het beste gepland worden op de momenten van de dag waarop het nog niet te warm is. Verder is het goed om meer voor de hand liggende maatregelen te nemen, zoals werken in de schaduw, voldoende pauzeren en voldoende water drinken.
Als de werkgever geen maatregelen neemt tegen hitte, dan kan een werknemer op grond van de Arbowet het werk onderbreken als er sprake is van direct gevaar voor zijn gezondheid of veiligheid. Ondanks dat de warmte vervelend kan zijn, is er niet snel sprake van een direct gevaar voor de gezondheid. Bij een werknemer met gezondheidsklachten kan daarentegen sneller sprake zijn van een situatie met direct gevaar. Het is raadzaam om in eerste instantie te proberen met de werkgever tot een passende oplossing te komen en als dat niet lukt juridisch advies in te winnen.
Let op: Werknemers die het werk door hitte onderbreken moeten dit zo snel mogelijk melden aan hun leidinggevende of werkgever.
Wanneer je gezondheidsklachten ervaart kan je ook terecht bij de bedrijfsarts voor preventief advies (zonder dat er sprake is van een ziekmelding). Dit kan tijdens het arbospreekuur.
Iedere werkgever is verplicht om ten minste één preventiemedewerker aan te stellen. De preventiemedewerker werkt actief aan het bevorderen van de veiligheid en de gezondheid binnen het bedrijf.
De preventiemedewerker heeft de volgende wettelijke taken:
Wil je meer weten over arbo, de toepassing van de Arbowet en goede arbeidsomstandigheden?
Dit staat er in de Arbowet en zo pas je ‘m toe
Lees meer
Preventiemedewerkers kunnen een zeer bepalende rol spelen bij de zorg voor een gezonde en veilige werkplek. Niet voor niets heeft de Arbowet het over deskundige werknemers op het gebied van preventie en bescherming.
De preventiemedewerker werkt daarbij samen met de bedrijfsarts en andere arbodienstverleners, en vervult een brugfunctie tussen werkgever en werknemers.
Zo kunnen zij bijvoorbeeld:
De preventiemedewerker moet beschikken over voldoende deskundigheid, ervaring en tijd om de preventietaken goed te kunnen uitvoeren.
In de Arbowet worden geen geldigheidstermijnen genoemd. Werkgevers moeten wel zorgen dat de RI&E aansluit bij de actuele werksituatie in de organisatie. Wanneer arbeidsomstandigheden in een bedrijf veranderen, moet ook de RI&E worden aangepast. Je inventariseert dan opnieuw welke arbeidsrisico’s er zijn.
Redenen om een RI&E aan te passen kunnen bijvoorbeeld ontstaan door:
Loop je ergens tegen aan op het gebied van arbo? Stel je vraag. We helpen je graag!
