Veelgestelde vragen over aanstellingskeuringen

In de Wet op de medische keuringen (Wmk) en het Besluit aanstellingskeuringen staan regels over de vraag wanneer een aanstellingskeuring mag plaatsvinden en onder welke voorwaarden.

Wat een bedrijfsarts tijdens een aanstellingskeuring precies wel en niet mag doen, staat nauwkeurig omschreven in de Leidraad aanstellingskeuringen en het Protocol aanstellingskeuringen. 

Bij baangarantie
Ja. Als er sprake is van een opleiding met baangarantie, dan is een keuring voor een opleiding een aanstellingskeuring. De keuring wordt dan namelijk verricht in verband met het aangaan van een arbeidsverhouding. Bijvoorbeeld in de vorm van een leer/werkcontract waarbij een keuring wordt verricht voorafgaand aan het sluiten van het contract. 

Arbeidsverhouding bij goede afronding
Ja. Ook kan sprake zijn van een aanstellingskeuring, als een medische keuring wordt verricht bij de toegang tot een (kortdurende) opleiding. De reden: in zo'n geval zal aansluitend aan de opleiding een arbeidsverhouding worden aangegaan onder voorwaarde van goede afronding van de opleiding. 

Geen zekerheid over functie na afronding
Nee. Er is géén sprake van een aanstellingskeuring als het gaat om een medische keuring enkel voor de toegang tot een (beroeps)opleiding, zonder enige zekerheid over een functie na het afronden van de opleiding. 

Nee, dat is niet het geval. Als de kandidaat niet wil meewerken, is het aan de werkgever om te bepalen of deze wordt aangenomen of niet.

Maar de werkgever kan dan niet vaststellen of de sollicitant geschikt is voor de functie. De kans dat deze niet wordt aangenomen is daarmee erg groot.

Een medische beperking hoeft niet tot afkeuring te leiden. In veel gevallen heeft dit helemaal geen invloed op de gezondheid en veiligheid van de medewerker of van anderen.

Een boekhouder met diabetes bijvoorbeeld kan zijn werk normaal doen. Soms zijn er hulpmiddelen mogelijk, zoals tilhulpen voor het regelmatig tillen van patiënten in een zorginstelling. Een verzorger met rugklachten kan vanwege het bestaan van die klachten niet afgekeurd worden

Voor sommige functies kan ook een basis psychologisch onderzoek worden gevraagd. Het kan zijn dat er tijdens het gesprek met de psycholoog ook zaken naar voren komen die met de gezondheid van de kandidaat te maken hebben.

Een psycholoog is geen arts en mag deze vragen niet stellen en de kandidaat hoeft deze vragen ook niet te beantwoorden. In de praktijk ligt dit nog wel eens lastig omdat psychische zaken aan de orde kunnen komen die verband houden met een gezondheidskwestie. De psycholoog mag deze informatie niet opnemen in zijn rapport.

Lees de visie van de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen over Psychologische keuringen in relatie tot de Wet op de medische keuringen

Nee, een aanstellingskeuring is geen algehele lichamelijke keuring.

Er mag alleen gekeurd worden op specifieke functie-eisen voor de betreffende functie. Bijvoorbeeld als een goed gezichtsvermogen noodzakelijk is voor de functie, wordt alleen daar op gekeurd.

Sommige functies stellen eisen aan de fysieke gesteldheid van de medewerker. Het gaat er dan vooral om de gezondheid en veiligheid van de medewerker en anderen te waarborgen. Én het is voor de werkgever niet mogelijk dit te bereiken door voorzorgsmaatregelen te treffen of hulpmiddelen in te zetten.

Voorbeelden van bijzondere functie-eisen zijn:

• Voor een vrachtwagenchauffeur of touringcarchauffeur: enkele uren achtereen alert blijven.
• Voor een horecamedewerker: meer dan zes uur per dag lopen.
• Voor medewerkers groenvoorziening of medewerkers in de bouw: meer dan één uur per dag werken met trillend handgereedschap, zoals een motorzaag.

Een aanstellingskeuring mag alleen door een bedrijfsarts worden uitgevoerd.

Een bedrijfsarts is een arts die als basisarts in het BIG-register staat ingeschreven. Daarna moet de arts een speciale extra opleiding hebben gevolgd en als bedrijfsarts ingeschreven staan in het specialistenregister

De bedrijfsarts mag tijdens de aanstellingskeuring alleen gezondheidsvragen stellen die direct verband houden met eisen voor de betreffende functie.

Hij mag geen algemene vragen over de gezondheidssituatie van de kandidaat stellen.
Evenmin mag de arts vragen stellen of onderzoek doen naar zwangerschap, ernstige niet-behandelbare ziektes, hiv en erfelijke ziektes. Ook onderzoek naar het gebruik van alcohol, drugs en geneesmiddelen is niet toegestaan, tenzij dit belangrijk is voor de functie. Zie ook de webpagina Tien verboden vragen.

Ten behoeve van de aanstellingskeuring mag de keurend arts de kandidaat een vragenlijst laten invullen.

De vragen dienen wel specifiek gericht te zijn op de bijzondere functie-eisen van de betreffende functie.

Medicijn-, alcohol- en drugsgebruik kan een bezwaar zijn in functies waarbij de concentratie van de medewerker van belang is en kan dus als bijzondere eis op het punt van medische geschiktheid worden aangemerkt.

Vragen in het kader van aanstellingskeuringen moeten:

• altijd relevant zijn voor de functie;
• een relatie hebben met een bijzondere functie-eis; en
• helpen het gedefinieerde risico ook daadwerkelijk op te sporen.

Algemene vragenlijsten waarin b.v. naar medicijn-, alcohol- en drugsgebruik wordt gevraagd zijn geen deugdelijke onderzoeksinstrumenten, omdat zij niet specifiek zijn gericht op de bijzondere functie-eisen.

Nee, een aanstellingskeuring mag niet worden uitgevoerd om de kans op ziekteverzuim of arbeidsongeschiktheid in de toekomst in te schatten.

Nee, de werkgever of de personeelsfunctionaris mag bij de sollicitatie geen mondelinge of schriftelijke vragen stellen over de gezondheid van de sollicitant of over zijn ziekteverzuim in het verleden.

De werkgever mag ook geen vragenlijst met vragen over de gezondheid of ziekteverzuim naar de sollicitant sturen. Zie ook de webpagina Tien verboden vragen.

Ja, als de kandidaat weet dat hij of zij in verband met de aandoening of ziekte de functie niet naar behoren kan vervullen, moet deze dat melden. Denk bijvoorbeeld aan het moeten slikken van medicatie die de rijvaardigheid beïnvloedt in het geval van een sollicitatie naar een functie van buschauffeur. Dat moet de kandidaat wel melden.

Als de sollicitant van mening is dat zijn of haar gezondheid geen belemmering vormt voor het uitoefenen van de functie, dan hoeft de kandidaat de ziekte of aandoening niet te melden. Maar dat kan anders zijn als de sollicitant weet dat door het verloop van de ziekte of aandoening binnen afzienbare tijd wel problemen kunnen ontstaan.

Nee. Bij een aanstellingskeuring wordt gekeurd voor één specifieke functie. Een Wsw-keuring vindt plaats om te kijken of iemand behoort tot de doelgroep van de Wsw.

De doelgroep van de Wsw bestaat uit personen, die door lichamelijke, verstandelijke of psychische beperkingen alleen onder aangepaste omstandigheden kunnen werken.

Ja, uitzendkrachten vallen onder de Wet op de medische keuringen (Wmk).

Want: Uitzendkrachten gaan een uitzendovereenkomst (= arbeidsovereenkomst) aan met het uitzendbureau zodat het bureau hen kan uitzenden naar een opdrachtgever die de uitzendkracht wil inlenen (inlener).

Indien de inlener de uitzendkracht een medische keuring wil laten ondergaan, dan wordt deze keuring met het oog op het inlenen verricht - en dus in verband met het aangaan van de arbeidsverhouding.

Niet: als de keuring wordt verricht voor de functie waarin de werknemer al werkzaam is. Dit geldt ook bij contractverlenging.

Wel: als er sprake is van een functiewijziging bij dezelfde werkgever. De nieuwe functie of de nieuwe taken moeten dan andere bijzondere eisen stellen aan de medische geschiktheid. De keuring moet dan voldoen aan de voorwaarden van de Wet op de medische keuringen (Wmk).

De kandidaat krijgt zelf als eerste de uitslag van de keuring. Pas na zijn of haar uitdrukkelijke toestemming mag de bedrijfsarts de uitslag doorgeven aan de werkgever.

De bedrijfsarts meldt alleen of de kandidaat geschikt of ongeschikt is, of geschikt is onder bepaalde voorwaarden. De bedrijfsarts mag geen verdere informatie over de medische situatie verstrekken. De kandidaat hoeft zelf over de uitslag ook geen mededelingen te doen.

De herkeuring wordt gedaan door een andere, onafhankelijke arts.

De herkeuring kan wel plaatsvinden bij dezelfde arbodienst. De werkgever mag pas een beslissing nemen over de aanstelling van de sollicitant, nadat hij de uitslag van de herkeuring heeft ontvangen

Ja, dat kan. De kosten hiervan worden betaald door de werkgever, maar die kan daarvoor een redelijke bijdrage van de betreffende kandidaat vragen.

De aanvraag van een herkeuring moet de kandidaat binnen een week na ontvangst van de uitslag doen.

De werkgever bepaalt wat het gevolg is van een negatieve uitslag. Het meest voor de hand liggende gevolg is dat de kandidaat niet wordt aangenomen voor de functie.

Ja, een kandidaat heeft altijd het recht om op ieder moment van de keuring niet langer mee te werken.

De verzamelde gegevens mogen alleen worden gebruikt voor het vaststellen van de geschiktheid voor de functie.

Na het onderzoek worden de gegevens voor een periode van maximaal zes maanden bewaard door de bedrijfsarts. Deze gegevens mogen nooit zonder uitdrukkelijke toestemming van de kandidaat met anderen worden gedeeld.

Een klacht met betrekking tot een aanstellingskeuring kan worden ingediend bij de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA). De CKA beoordeelt of de aanstellingskeuring aan alle regels voldoet. Het oordeel is niet bindend. Wel kan de rechter rekening houden met het oordeel van de CKA. Dien een klacht in.

Sollicitanten, werkgevers, keurend artsen, ondernemingsraden of vergelijkbare medezeggenschapsorganen kunnen bij de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA) een klacht over een aanstellingskeuring indienen.

Een oordeel van de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen is gezaghebbend maar niet bindend.

Mocht er een gerechtelijke procedure volgen, dan kan het oordeel in deze procedure worden ingebracht. Het is vervolgens aan de rechter wat deze met het oordeel van de CKA doet.

Nee, de procedure bij de CKA is kosteloos. Wel zijn eventuele kosten voor rechtsbijstand en reiskosten voor eigen rekening.