"Dat kan je toch niet zeggen?" – over sociale veiligheid op de werkvloer

Een derde collega komt erbij staan. Ze hoort het en fronst. “Sorry hoor, maar dat kan je toch niet zeggen? Dat is niet oké.” Het wordt stil. Een van de anderen mompelt iets over ‘het was maar een grapje’. Maar de toon is gezet en het kan het begin zijn van een werkklimaat waarin medewerkers zich niet thuis voelen.

Waar kunnen jouw medewerkers terecht als ze dit ervaren en er in vertrouwen over willen praten? Veel grote bedrijven hebben al interne en/of externe vertrouwenspersonen. De Eerste Kamer moet nog een beslissing nemen, maar naar alle waarschijnlijkheid wordt het aanbieden van een externe vertrouwenspersoon ook verplicht voor bedrijven met meer dan 10 werknemers. Ben jij al voorbereid?

Wat maakt een werkomgeving sociaal veilig?

Een sociaal veilige werkomgeving is er een waarin je jezelf kunt zijn zonder bang te hoeven zijn voor roddels, uitsluiting of vervelende grappen ten koste van jou of een ander. Waar je je uit kunt spreken, waar fouten bespreekbaar zijn en waar grenzen worden gerespecteerd. In een diverse werkomgeving – en die hebben we allemaal – is het niet genoeg om alleen beleid op papier te hebben. Sociale veiligheid gaat over gedrag. Over dagelijkse gesprekken bij de koffieautomaat. Over het durven aanspreken van grensoverschrijdend gedrag – en het serieus nemen van de gevolgen daarvan.

“Maar dat gebeurt bij ons niet”

Veel leidinggevenden snappen het belang van diversiteit en inclusie inmiddels wél. Maar sociale veiligheid is meer dan dat. Want hoe vaak hoor je niet:

• "Bij ons speelt dat gelukkig niet."
• "Wij zijn een hecht team."
• "Dat soort dingen horen wij nooit.

Die reacties zijn precies waarom problemen niet zichtbaar worden. Sociale onveiligheid speelt zich vaak af onder de oppervlakte. Roddels, kleine pesterijen, seksistische of racistische opmerkingen en intimidatie, worden niet altijd gemeld. Vaak omdat medewerkers niet weten waar ze terecht kunnen, of het gevoel hebben dat er toch niets verandert. Vergis je niet: 17 procent van alle werknemers heeft afgelopen jaar te maken gehad met ongewenst gedrag op de werkvloer (Hinsberg/2025). Het aantal ligt waarschijnlijk nog hoger, aangezien ook 7 procent ongewenst gedrag niet durft te melden.

De rol van de vertrouwenspersoon

Daarom is het essentieel dat elke organisatie – groot of klein – een vertrouwenspersoon heeft. Niet voor “als het misgaat”, maar juist om ervoor te zorgen dat dingen niet verder escaleren.

Een vertrouwenspersoon biedt medewerkers een plek waar ze veilig en zonder oordeel hun verhaal kunnen doen. Het helpt om signalen vroegtijdig op te vangen, en het geeft werkgevers de kans om tijdig in te grijpen.

Bovendien: de aanwezigheid van een vertrouwenspersoon laat zien dat je als werkgever verantwoordelijkheid neemt. Dat je een cultuur wilt bouwen waarin medewerkers met respect en waardigheid worden behandeld. En waarin inclusie geen modewoord is, maar de dagelijkse praktijk.

Een sociaal veilige werkvloer vraagt om actie

Een goede werkgever:

• stimuleert open communicatie
• biedt ruimte voor verschillen
• pakt grensoverschrijdend gedrag aan
• en zorgt voor een veilige manier waarop problemen besproken kunnen worden

Met andere woorden: een goede werkgever kiest actief voor een sociaal veilige cultuur. Niet omdat het moet, maar omdat het bijdraagt aan het welzijn, de productiviteit én het behoud van talent.

Sluit je aan bij de beweging

Utrechts Divers en Inclusief gelooft dat diversiteit en inclusie alleen kunnen bloeien in een sociaal veilige omgeving. Daarom roepen we onze aangesloten bedrijven op:

• Kijk verder dan de procedures.
• Luister naar wat er écht speelt.
• En zorg dat iedereen zich veilig voelt op de werkvloer.

Sociale veiligheid is geen luxe. Het is de basis.

Bijdrage van: Bart Lauret, www.vastopweg.nl