De verbouwing van Nederland vraagt om medezeggenschap
Midden in de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog was de tijd rijp voor andere arbeidsverhoudingen: medewerkers moesten kunnen meepraten over het beleid van hun organisatie. De Wet op de ondernemingsraden (WOR; 1950) gaf werknemers een stem in de besluitvorming en zorgde voor democratisering op de werkvloer.
Leestijd: 2 minuten
Column van:
In diezelfde tijd werd ook de SER opgericht, een van de belangrijkste adviesorganen van de regering en het platform voor dialoog tussen werkgevers, werknemers en kroonleden. Zowel de WOR als de SER waren cruciaal voor het herstel van het vertrouwen en het bevorderen van samenwerking in de samenleving.
75 jaar later staan we opnieuw voor fundamentele opgaven. Klimaatverandering, technologische revoluties, arbeidsmarktkrapte en geopolitieke verschuivingen vragen een grote verbouwing van Nederland en ook van Europa. We moeten onszelf opnieuw uitvinden – economisch en sociaal. Van nieuwe verdienmodellen en organisatievormen tot nieuwe combinaties van werken, leren en zorgen. We moeten voor grondstoffen minder afhankelijk worden van landen als China en Rusland.
In onzekere tijden als deze is het cruciaal om vast te houden aan waarden als inspraak, transparantie en dialoog. Waarden die verankerd zijn in de WOR.
De praktijk schuurt soms met het ideaal. Medezeggenschap blijft soms hangen in formele procedures. Maar in de kern gaat het om een open en gelijkwaardig gesprek. Over strategie, over de balans tussen winst en welzijn en over hoe werk betekenisvol blijft. Hoe eerder en meer medewerkers kunnen meedenken, hoe beter het beleid en hoe groter het draagvlak.
Voor de SER is medezeggenschap essentieel omdat dit bijdraagt aan waardig werk; een belangrijke pijler van brede welvaart. Waardig werk betekent meer dan een fatsoenlijk salaris; het gaat ook over autonomie, ontwikkelkansen, veilige werkomstandigheden en zeggenschap over je werk. Medezeggenschap maakt de ambitie om tot waardig werk te komen, concreet. Ondernemingsraden kunnen het gesprek over de toekomst agenderen, met thema’s als duurzaamheid, diversiteit en goed bestuur. Zo werkt medezeggenschap als hefboom voor brede welvaart en maatschappelijke vooruitgang voor iedereen.
De SER heeft bij medezeggenschap als taak om de dialoog in organisaties te bevorderen. We organiseren bijeenkomsten en ontwikkelen instrumenten voor een goed gesprek. Via de bedrijfscommissie bemiddelen we als dat gesprek spaak loopt. We steunen de Alliantie Medezeggenschap en Governance en adviseren via de Commissie Bevordering Medezeggenschap over aanpassingen van de WOR. We moedigen ondernemingsraden aan om vroegtijdig het gesprek aan te gaan over de toekomst, over trends als digitalisering, verduurzaming en talentontwikkeling, en dus niet te wachten tot het moment dat er banen op het spel staan of het businessmodel op de kop moet.
We zitten met z’n allen midden in de verbouwing van Nederland: de omslag naar een nieuwe economie waarin iedereen mee moet kunnen doen. 75 jaar WOR en 75 jaar SER, het zijn mijlpalen die ons inspireren om in de geest van wederopbouw te onderzoeken wat de toekomst nodig heeft. Nieuwe vormen van dialoog en medezeggenschap voor een betekenisvolle en duurzame toekomst van werk. Want betrokkenheid en vooruitgang gaan hand in hand.
