Als de regio gaat slapen, komt de meldkamer tot leven
’s Nachts waken politie, brandweer en ambulance vanuit een gezamenlijke meldkamer over Zeeland en Midden- en West-Brabant. Terwijl buiten alles donker en stil lijkt, is het binnen een baken van licht, spanning en saamhorigheid. Wat doet nachtwerk met je? En wat kun je doen om een gezonde werk-privébalans te houden?
Tekst: Ton Bennink | 4 minuten
Witte, rode en blauwe lampjes knipperen in de nacht. Terwijl bijna iedereen slaapt, is de meldkamer Midden- en West-Brabant en Zeeland in Bergen op Zoom een en al bedrijvigheid. Vijftien centralisten van brandweer (rood), De Regionale Ambulancevoorziening (RAV, wit) en politie (blauw) waken letterlijk over de regio op een 430 vierkante meter grote, hypermoderne etage in het politiebureau.
In de huiskamer zitten drie centralisten: Jelte (25) van de politie, Nikkie (29) van de RAV en Rob (48) van de brandweer.* Voor even schuift Jeroen van Hooydonk (45) aan, hoofd operationeel centrum van de brandweer en vertegenwoordiger van het multidisciplinaire MT. Ook aanwezig namens de veiligheidsregio: calamiteiten- coördinator Peter van der Lint (63).
Op weg naar de huiskamer vertelde Van Hooydonk al dat slechts de inrichting van de meldkamer en de biodynamische verlichting resultaat is van gemeenschappelijk beleid. Die verlichting moet ervoor zorgen dat het ritme van de werknemers niet te zeer verstoord raakt.
“Verder kent iedere werkgever zijn eigen roostering en arbeidsvoorwaarden. De politie is daarnaast verantwoordelijk voor de risico-inventarisatie en klimaatbeheersing. Simpelweg omdat het hun gebouw is.”
Trauma’s
De huiskamer is nog niet af. In de boekenkast staan een Dikke Van Dale uit 1992 en zichtbaar onaangeroerd een boek met de titel ‘Staatsinstellingen in de maalstroom van de geschiedenis’. Niet bepaald opkikkertjes tijdens pauzes in de nacht. Maar het tafelvoetbalspel in de aanpalende ruimte, de gezelligheid en solidariteit onderling vergoeden veel. Zo kan het gebeuren dat er geeltjes op het voorhoofd geplakt worden om ‘Wie ben ik?’ te spelen. De mensen die dienst hebben staan van 22.00 tot 6.30 uur continu aan. Zeker de centralisten van de politie en de RAV. De brandweer krijgt minder meldingen, maar als er een komt dan giert de adrenaline door je lijf, aldus Rob. Nikkie van de RAV krijgt vaker meldingen: “Als je een verhanging van een persoon meemaakt, een frontale botsing of een reanimatie van een kind, dan heb je wel wat te verwerken. Gelukkig is dan het Team Collegiale Ondersteuning beschikbaar. Die calamiteiten komen uiteraard ook overdag voor, maar het is wel lastiger om de slaap te vatten na een nachtdienst.”
Peter trok het niet meer. Hij was voor zijn huidige functie centralist bij de politie en de brandweer. Na 28 jaar nachtdienst kon hij vorig jaar stoppen door gebruik te maken van de nieuwe CAO Veiligheidsregio. Sinds 1 januari 2024 hebben collega’s die 55 jaar of ouder zijn recht op nachtdienstontheffing. “Met mij was geen land meer te bezeilen. Ik sliep ’s ochtends een halfuurtje en was dan weer klaarwakker. Ik heb ook slaapmedicatie gehad, maar dat hielp niet. Uiteindelijk kon ik ontheffing krijgen.
Voorheen moest je ontslag nemen als je geen nachtdienst meer kon draaien. Dat is gelukkig veranderd. Geen verplichting te stoppen, maar wel de mogelijkheid.” In de CAO Ambulancezorg kan een medewerker vanaf 57 jaar een ontheffing krijgen, bij de politie vanaf 55 jaar.
Wel of geen biertje
Jelte draait nog met plezier mee in de nacht. Na drie nachtdiensten volgen automatisch twee vrije dagen. Dan kan hij weer drie nachtdiensten draaien met daaropvolgend weer twee vrije dagen. Dat kan dan nog één keer. “Daarna mag je maar twee keer drie nachten werken.
‘Met mij was geen land meer te bezeilen’
Ik ben nog jong en heb geen partner, dus ik vind het prima zo. Ik heb ook geen biertje of zo nodig voor het slapengaan. Alcohol helpt wel om in slaap te komen, maar je bent snel weer wakker. Dat doe ik dus niet.”
Rob ziet voordelen voor zijn werk- privébalans. Hij heeft zeven kinderen in de leeftijd van 10 tot 23 jaar en kan de jongste nu naar school brengen. De brandweer kent ook de roostering van maximaal drie nachten werken, twee dagen vrij en dat in hooguit drie sessies, maar plant flink vooruit. “Ik weet nu al wat mijn rooster in december van het volgende jaar is. Bovendien heb ik vaak vrij om er overdag voor mijn kinderen te zijn. Natuurlijk weten ze het als papa nachtdienst heeft en dat ze dan niet te luidruchtig moeten zijn, maar ik vind het prima zo.”
Een voedingsexpert leverde de brandweermensen een voedingsschema waar zij baat bij hebben. “Je moet zo veel mogelijk het normale patroon volgen. Om een uur ’s nachts wat lichte voeding en niet voordat je gaat slapen nog eens een maaltijd. Dat veroorzaakte bij mij darmproblemen. Daar ben ik vanaf.”
Het is eens voorgekomen dat een collega na de nachtdienst in slaap viel voor een verkeerslicht. Een ander belandde in de sloot. Daarom moet het mogelijk blijven om na een aantal dienstjaren van de nachtdienst af te zien, zo luidt de unanieme mening.
‘De gezelligheid en solidariteit onderling vergoeden veel’
Zouden de centralisten eigenlijk stoppen in de nacht als de beloning identiek was aan die van de dagdienst? Drie van de vier antwoorden hierop bevestigend. Alleen Jelte niet. “Ik vind de saamhorigheid erg fijn. Misschien als er nog eens iemand komt met wie ik mijn leven ga delen, dan vind ik het wel mooi geweest. Nu is het nog fijn werken in de nacht.”
Helaas komt het nog te vaak voor dat mensen naam en adres van hulpverleners proberen te achterhalen, vandaar louter de voornamen van de centralisten.
