Zo wil de agrarische en groene sector naar nul dodelijke ongevallen
De campagne Veilig op 1 in Agrarisch en Groen stimuleert ondernemers en werknemers om ervoor te zorgen dat de arbeidsomstandigheden in de agrarische en groene sector veiliger worden. Doel: het aantal ongevallen tijdens het werk zoveel mogelijk reduceren – van kneuzingen tot dodelijke ongelukken. Hoe pakken zij dat aan?
Elke van Riel
In de gierput vallen en bedwelmd raken door mestgassen, getrapt worden door een paard, overreden worden door je eigen trekker of gewond raken na het verliezen van controle over een maaimachine. Het werk in de agrarische en groene sector is niet altijd veilig. De afgelopen tien jaar waren er gemiddeld veertien dodelijke ongevallen per jaar te betreuren.
Dertien partijen ondertekenden een intentieverklaring om dit terug te brengen naar nul in 2020. “We werken samen aan het vergroten van de bewustwording en delen kennis over veilig werken binnen de sector”, vertelt Tanja de Jong, projectleider campagne 'Veilig op 1' bij sectorinstituut Stigas.
Makkelijker afspraken maken door samen aan tafel te zitten
De kracht van de campagne ‘Veilig op 1’ is de samenwerking tussen de verschillende partijen: vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers, zogeheten ‘erfbezoekers’, zoals diervoerder- en zuivelbedrijven, transporteurs en dealers van landbouwmachines, het RIVM en de Inspectie SZW komen regelmatig bij elkaar.
De partijen treffen elkaar zo'n drie keer per jaar voor overleg, onder leiding van Stigas. “Omdat je dan met z'n allen aan de tafel zit, kun je elkaar makkelijk vinden en gezamenlijk thema's bepalen en afspraken maken. Bijvoorbeeld over het promoten van het dragen van een gordel op de trekker”, zegt De Jong. “We werken ook samen met fabrikanten en leveranciers van machines om de veiligheid te verbeteren.”
Ongevallen beter in beeld krijgen
In 2019 waren er acht dodelijke ongelukken, tegenover veertien in 2018. Maar dit betekent nog niet dat het elk jaar minder wordt, want de aantallen fluctueren per jaar, aldus De Jong. Zij benadrukt dat het belangrijk is om ook te kijken naar de niet-dodelijke ongevallen, zoals snij-incidenten, kneuzingen, of mensen die bekneld raken. “Die komen uiteraard vaker voor dan dodelijke ongevallen, maar we hebben daarvan geen volledig beeld. Daarom hebben onze adviseurs afgelopen jaar een inventarisatie gedaan, zodat we hiervan een beter overzicht krijgen.”
Ongevallen bijhouden om van te leren
Stigas stimuleert bedrijven om ongevallen bij te houden, om ervan te kunnen leren. Hiervoor wordt ook een tool ontwikkeld als onderdeel van de risico-inventarisatie en -evaluatie (RIE).
Er zijn vooral veel ongevallen met machines en vallende voorwerpen. In de veehouderij zijn er vaak dieren bij betrokken, of raken mensen bedwelmd door mestgassen. Er zijn daarom tools ontwikkeld, zoals de checklist ongevallen met runderen en checklist veiligheid silo’s.
“De Inspectie zag op varkenshouderijen dat silo's niet altijd goed afgeschermd waren, of dat de constructies oud waren, waardoor ze kunnen instorten”, zegt De Jong. “Om de bewustwording hierover te vergroten, is er een film gemaakt van een ongeluk dat enkele jaren geleden plaatsvond. Een chauffeur van diervoeder kwam toen, na het vullen van de silo en het afkoppelen van de slang, onder de instortende silo terecht en overleed.” De film is te zien op internet.
Meer lezen? SERmagazine verschijnt ook 5 keer per jaar als papieren tijdschrift.
Bijzonder voor de agrarische sector is dat er veel kleine bedrijven zijn, vaak zonder personeel. Of er werkt alleen familie mee. Ook is er veel seizoenswerk waarvoor tijdelijke krachten worden ingehuurd. Zij zijn vaak afkomstig uit andere landen. “Als mensen een andere taal spreken, zorgt dat voor extra veiligheidsrisico's. Je ziet dit ook in de bouwsector. Een andere overeenkomst tussen de bouw en de agrarische sector is het gebruik van grote machines waarmee ongelukken kunnen gebeuren. We kunnen dus ook leren van hoe zij hiermee omgaan”, vertelt De Jong.
“Een verschil met de bouw is, dat het daar vaak gaat om afgebakende werkplekken, terwijl op een erf voortdurend allerlei mensen langskomen, zeker op zorgboerderijen. Op veel plekken lopen ook kinderen rond. En hoveniers werken vaak bij mensen thuis, of op de openbare weg, wat ook zorgt voor veiligheidsrisico's.”
Veiligheidsscan om te checken wat beter kan
Bij de campagne 'Veilig op 1, doen we samen' hoort een website, communicatiemateriaal en een toolkit. Die bevat onder meer een poster met veiligheidsregels, kaartjes met 'laatste minuut risico analyses', 'gespreksstarters' voor teams, managers en gezin en een werkblad 'leren van ongevallen'. Er is ook een veiligheidsscan ontwikkeld, waarmee bedrijven zelf kunnen checken wat er beter kan.
September 2019 was er voor het eerst een Veilig op 1 actieweek. Die komt er dit jaar weer. Hoewel de intentieverklaring gericht is op 2020, blijft het platform bestaan en blijven alle tools en de website erna beschikbaar om de aandacht vast te houden, zie: veiligop1.nl.
SER Arboplatform
Op het SER Arboplatform staat actuele informatie over veilig en gezond werken. Arboprofessionals vinden er alle arbo-instrumenten van de SER en de Stichting van de Arbeid overzichtelijk bij elkaar. Het gaat om publicaties over arbeidsomstandigheden, arbodocumenten en -afspraken, de database grenswaarden voor blootstelling aan gevaarlijke stoffen en relevante stukken en links van verschillende sectoren. Het SER Arboplatform is bedoeld voor onder meer preventiemedewerkers, bedrijfshulpverleners, veiligheidsdeskundigen en OR-leden. Zij kunnen er ook terecht met concrete arbovragen en onderling informatie uitwisselen.
