Zicht op
Podcast 19: Een onmisbare verbinding: milieu en economie | Brede welvaart
Gaat rechtvaardigheid niet verder dan de mens? Kiezen we nog te vaak voor economische winst op de korte termijn en te weinig voor brede welvaart op de lange termijn? En waarom spelen klimaat en milieu zo’n cruciale rol in die brede welvaart?
In deze aflevering van de podcast Impact in de Polder verkent host Max Marnix een van de belangrijkste, maar nog vaak onderbelichte pijler van brede welvaart: het milieu. Terwijl de aarde opwarmt en ecosystemen onder druk staan, wordt steeds duidelijker hoe groot de invloed daarvan is op onze economie en onze samenleving.
Max spreekt met SER-voorzitter Kim Putters, die uitlegt waarom de balans tussen economie, samenleving en milieu essentieel is voor duurzame vooruitgang. Wat betekent klimaatverandering voor onze welvaart? En hoe zorgen we ervoor dat we binnen de grenzen van de planeet blijven?
Daarna gaat Max in gesprek met Sandra Philippen hoofdeconoom van ABN AMRO over de vraag: zijn economie en milieu vrienden of vijand? Hierbij reflecteert Sandra Philippen op het verschil tussen smalle en brede welvaart en problemen, zoals stikstof, die voor zowel economie als milieu belangrijk zijn.
Tot slot biedt jurist en auteur Jessica den Outer, tevens oprichter van Stichting Rechten van de Natuur, een ander perspectief. Wat als we niet redeneren vanuit de mens, maar vanuit het ecosysteem waarvan de mens slechts één onderdeel is? En wat betekent het om de natuur zelf rechten te geven?
Luister direct — klik op jouw favoriete platform
Transcriptie - Aflevering 19: Een onmisbare verbinding: milieu en economie
We moeten economie, ecologie en samenleving in samenhang en in balans zien om ook echt vooruit te komen.
Als wij blijven uitstoten zoals nu, kost dat zo’n 20% van ons wereldwijde bbp.
Gaat rechtvaardigheid niet verder dan alleen die van de mens?
Welkom bij dit speciale seizoen van Impact in de Polder over brede welvaart, een podcast van de Sociaal-Economische Raad: de plek waar werkgevers, werknemers en onafhankelijke experts advies geven over de grote uitdagingen van deze tijd.
In dit seizoen verkenden we al verschillende kanten van brede welvaart. Vandaag zoomen we in op één van de drie hoofdpilaren: natuur en milieu. De aarde warmt op. Ecosystemen waar we afhankelijk van zijn, staan onder druk. Extreem weer neemt toe met alle gevolgen van dien.
Wat zegt dat eigenlijk over onze welvaart? En waarom krijgt de natuur zo’n prominente plek binnen brede welvaart? Moeten de rechten van de natuur ook mee worden gewogen?
De rol van natuur en milieu
Kim Putters, voorzitter van de SER en universiteitshoogleraar brede welvaart, legt uit waarom natuur en milieu zo belangrijk zijn:
“Natuur en duurzaam omgaan met onze leefomgeving staan bij de SER al sinds de jaren ’70 op de agenda. We waren een van de eersten die dit serieus oppakten. Later hebben we de basis gelegd voor het energieakkoord en de klimaatakkoorden.
We weten al sinds de jaren ’70 dat ons economisch handelen en onze manier van samenleven de planetaire grenzen overschrijdt. Uitputting van natuurlijke hulpbronnen en grondstoffen raakt direct de gezondheid van veel mensen. Daarom moeten economie, ecologie en samenleving in samenhang en in balans worden gezien om vooruit te komen.”
Tegenwoordig is dit nog nadrukkelijker zichtbaar. Extreem weer, stikstofproblematiek en klimaatverandering hebben grote invloed op onze samenleving en economie. De omgang met natuur en milieu raakt dus niet alleen ecologie, maar ook veiligheid, strategische autonomie en sociaal-economische stabiliteit.
Waarom het economisch belangrijk is
“Zonder goed werkende ecosystemen lopen we niet alleen ecologische schade op, maar ook economische schade,” legt Sandra Flippen, hoofdeconoom bij ABN AMRO, uit.
“Als een ondernemer een product of dienst ontwikkelt, worden de effecten op natuur en klimaat vaak niet meegenomen in de prijs. Dit noemen economen een externaliteit. De schade aan de natuur blijft vaak gratis, terwijl dit op lange termijn enorme gevolgen heeft voor economie en samenleving.”
Economische analyses laten zien dat als we blijven uitstoten zoals nu, dat op de lange termijn 20% van het wereldwijde bbp kost. Investeren in de transitie kost nu slechts 1,5% van het bbp. Het verschil van 18% wereldwijde economische schade laat zien dat investeren in het milieu economisch verstandiger is.
Van externaliteit naar ecosysteemdenken
De jurist Jessica den Outer benadrukt dat natuur zelf een stem moet krijgen in besluitvorming:
“Het huidige rechtssystemen kijkt bijna altijd mensgericht (anthropocentrisch). Rechten voor de natuur zorgen ervoor dat ook ecosystemen, rivieren en bossen een eigen plek aan tafel krijgen. Mensen worden voogden van de natuur, met juridische bevoegdheden om haar belangen te beschermen.”
In landen als Nieuw-Zeeland heeft bijvoorbeeld de Whanganui-rivier rechtspersoonlijkheid. Vertegenwoordigers van de Maori en de overheid zitten bij alle besluitvormingsprocessen over de rivier en spreken uitsluitend namens de rivier. Dit voorkomt conflicten en zorgt dat economische ontwikkeling en ecologische belangen hand in hand gaan.
Wereldwijd groeit deze beweging snel: ongeveer 40 landen erkennen rechten voor de natuur en er zijn 500 initiatieven wereldwijd. Ook in Nederland ontstaan lokale projecten, van de Maas tot de Waddenzee, en nemen gemeenten initiatief om rechten van de natuur te implementeren.
Holistisch ecosysteemdenken
Rechten voor de natuur betekent niet dat elk individueel organisme recht krijgt. Het gaat om een holistisch perspectief: een ecosysteem als geheel behouden, gezonde ecosystemen herstellen en economische en maatschappelijke belangen in balans houden.
Dit systeem maakt het mogelijk om besluiten te nemen met oog voor lange termijn effecten, zonder dat economische ontwikkeling stil komt te liggen.
Slot
In deze aflevering hoorde je dat natuur en milieu geen luxe zijn, maar een voorwaarde voor brede welvaart. Zonder een gezonde leefomgeving loopt ons economisch model vast.
Kim Putters: natuur en milieu zijn integraal onderdeel van brede welvaart.
Sandra Flippen: de economie en natuur lijken soms tegenstrijdig, maar op de lange termijn zijn ze onlosmakelijk verbonden.
Jessica den Outer: de natuur moet een stem aan tafel krijgen, zodat haar belangen vanaf het begin worden meegewogen.
Bedankt voor het luisteren naar Impact in de Polder, een podcast van de Sociaal-Economische Raad.
Presentatie en onderzoek: Marnix Kluijters
Productie en regie: Max Bogaert
Redactie: Thomas Blom, vanuit de SER
