Voorbij de metaverse
Het is een meeslepende fantasie: de metaverse. Een virtuele werkelijkheid waarin je je als avatar kunt manifesteren. Je hoeft niet meer te reizen, je hoeft niet meer op zoek, je bent al waar je wilt zijn. Sterker: je creëert de wereld die jij wilt.
Column van:
Mariëtte Hamer,
SER-voorzitter
Het is niet de vraag óf, maar wanneer het gaat gebeuren. En dit is nog maar een voorbeeld van wat digitalisering gaat brengen. We hebben geen flauw idee hoe de wereld er over tien jaar uitziet. Laat staan hoe de wereld van onze kleinkinderen eruitziet.
De digitale transitie: een droom voor de een, een nachtmerrie voor de ander. De aard van een transitie is dat bestaande systemen en patronen ondersteboven gaan. Soms heel snel, soms wat langzamer, maar de verandering is niet meer te stuiten. Het beste wat we kunnen doen, is de kansen aangrijpen en de risico’s aanpakken.
Optimisten
Ik reken mezelf tot de optimisten: de kansen zijn groot. Robotisering, kunstmatige intelligentie en andere digitale toepassingen kunnen welvaartsgroei opleveren. Digitalisering opent de weg naar nieuwe markten en producten, productiviteitswinst, kwaliteitsverbetering en betere dienstverlening. Er liggen kansen voor de gezondheidszorg, het onderwijs, de energietransitie en een circulaire economie. Denk aan e-health, slimme energienetten en een database van (her)bruikbare grondstoffen. Het is zelfs zo dat digitalisering noodzakelijk is om andere transities mogelijk maken.
De Europese Commissie stelt niet voor niets als eis dat de plannen die landen indienen voor het Europese Herstelfonds bijdragen aan de digitale transitie. Daar moet minimaal 20 procent van de gelden voor worden ingezet.
Risico's aanpakken
Tegelijkertijd ben ik realistisch over de risico’s, want die zijn er ook. We moeten de risico’s aanpakken en niet hopen dat anderen (lees: de techbedrijven) dat gaan doen.
Dat betekent om te beginnen dat de overheid op nationaal en Europees niveau eisen stelt op het gebied van veiligheid, gezondheid, privacy en energiegebruik, ook als het om digitale innovaties gaat. Het betekent ook dat we ervoor zorgen dat iedereen digivaardig wordt: werkenden, ondernemers, ouderen, kinderen. We willen niet dat digitalisering de ongelijkheid versterkt, maar iedereen gelijke kansen biedt.
Het wordt hoog tijd dat we het hier als samenleving over hebben. In welke wereld willen we leven? Welke rol mag digitalisering daarbij spelen? Waar verleggen we grenzen en waar bakenen we de grenzen af? Wat betekent dit voor de arbeidsmarkt, de positie van de burger, voor veilige en betrouwbare informatie en voor duurzame innovatie?
Als SER gaan we met deze vragen aan de slag, zoals we eerder dit jaar hebben aangekondigd in het MLT-advies Zekerheid voor mensen, een wendbare economie en herstel van de samenleving. Samen met de denktanks en organisaties die hier al mee bezig zijn en (naar ik mag hopen) ook met het nieuwe kabinet.
Voorbij de fantasieën over een metaverse. Het gaat om de werkelijkheid: onze tijd, onze samenleving, onze wereld.