• 
• 

‘De IT is net zo goed een sector voor vrouwen’

Dat in elk probleem een kans schuilt, is een cliché dat in de almaar groeiende IT-sector zeker op gaat. NRC berichtte afgelopen zomer nog over het schreeuwende tekort binnen de hele sector, met gemiddeld zo’n 50.000 tot 90.000 openstaande vacatures. De IT-hoek heeft inmiddels wel door, zo schreef de krant, dat die plekken onmogelijk opgevuld kunnen worden met het huidige aanbod aan IT-talent. Dat besef noopt de sector verder te kijken en leidt, hoewel niet in ijltempo, tot meer gender- en culturele diversiteit. Ook het in 2015 opgerichte IT-bedrijf Team Rockstars IT – dat met meer dan 500 developers en engineers diensten levert op het vlak van software, cloud en data aan uiteenlopende opdrachtgevers als Bol.com, ASML en de Belastingdienst – moet moeite doen om voldoende talent aan te haken. Directielid/chief of staff Simone van Erp: “Desondanks lukt het ons jaarlijks zo’n 150 mensen in te laten stromen. Dat is tof, maar het gaat niet vanzelf. Wij vinden het daarom belangrijk in te zetten op werkgeluk, dat is onderdeel van onze cultuur.”

In het Financieele Dagblad vertelde Van Erp al in 2021 over de PA-service van het bedrijf: personeelsleden kunnen allerlei zaken uit handen geven, van het strijken van overhemden tot het aanvragen van pensioenadvies, en voor introverte types kan er zelfs een datingbureau worden ingeschakeld. “Dat zijn natuurlijk wel de gimmicks”, zegt ze daar nu over met een lach. Er zijn nog veel meer knoppen om aan te draaien om personeel tevreden te houden, van salaris tot de autonomie die medewerkers ervaren. “Waar het om gaat, is dat medewerkers die goed in hun vel zitten, beter presteren. Dat is onze reden om medewerkers centraal te zetten. We focussen ons daarom op klanten waarvoor medewerkers graag willen werken. Enerzijds vinden velen de high tech-sector heel interessant, waar je met superinnovatieve cutting edge-IT werkt. Tegelijkertijd zien we ook dat een groot deel van de medewerkers graag projecten met maatschappelijke impact doet. We werken bijvoorbeeld veel voor netbeheerders, omdat we zien dat er veel kansen liggen op het vlak van de energie-infrastructuur.” Ceo Mark Wiermans vult aan: “Ook ons werk voor uitgeverij Zwijsen is zo’n een voorbeeld van IT-diensten met grote maatschappelijke impact. Het klinkt misschien niet logisch, een softwarepartij met een traditionele uitgeverij van schoolboeken als opdrachtgever. Maar élk bedrijf moet de IT tegenwoordig goed op orde hebben – denk maar terug aan de pandemie en het thuisonderwijs. We hebben nu invloed op het leven van 300.000 basisschoolscholieren die dagelijks leren lezen en rekenen op het digitale platform dat we voor deze uitgeverij ontwikkelen.”

Niet technisch opgeleid, wel analytisch? Welkom!

Medewerkers centraal zetten en projecten afstemmen op de werknemerspopulatie zijn manieren om felbegeerd personeel binnen te halen en te houden, maar ook Team Rockstars IT voelt de noodzaak om bij de werving van personeel breder te kijken. Wiermans steekt het pragmatisch in: “Dit vakgebied ontwikkelt zich zó snel, met steeds meer mogelijkheden en complexiteit. Diversiteit is uiteraard belangrijk omdat het nuttig is vanuit verschillende invalshoeken naar mogelijkheden en problemen te kijken, maar óók omdat je een zo groot mogelijke vijver wil om naar talent te vissen. We hebben gewoon ieder talent keihard nodig.”
Ook argumenten van fairness spelen een rol, vanuit de wil om vrouwen die tot nu toe slechts mondjesmaat een rol spelen binnen de IT toe te laten. Want alleen met meer balans in aantallen mannelijke en vrouwelijke IT’ers wordt de toekomst, die bij uitstek door IT en tech vorm wordt gegeven, eerlijker en gelijkwaardig. De ambitie van Team Rockstars IT: per 2030 30 procent techvrouwen in huis. Anno 2023 is dat percentage nog niet in zicht. Van Erp: “Het aantal groeit: een paar jaar geleden hadden we 4 procent en nu 7 procent engineers en developers – 35 in totaal. Dat is echt nog te weinig, bedroevend eigenlijk.” In staffuncties gaat het beter. “De meerderheid is vrouw, en inclusief ikzelf zitten er drie vrouwen in het managementteam.”

Het roer moet dus om. Wiermans: “Dat is een kwestie van beleid maken. We hebben gezegd: oké, er gaan in 2030 gewoon 30 procent vrouwen op technologische functies werken. Hoe we dat kunnen bereiken, is een kwestie van creatief denken. We overwegen bijvoorbeeld het re-integreren van vrouwen in het arbeidsproces en door ze op te leiden voor een IT-rol. Aandacht besteden aan technologie op scholen is ook een mogelijkheid, en dan specifiek inzetten op vrouwelijke docenten als rolmodel. Alles om vrouwen te laten accelereren.” Leiders in de branche, hijzelf dus ook, moeten bovendien vaker de hand in eigen boezem steken, vindt Wiermans. “We zijn niet gewend vrouwen zonder technische achtergrond te werven. Maar we zouden zeker open moeten staan voor analytisch onderlegde vrouwen zonder die achtergrond.”

She is an IT Rockstar

Vooralsnog worden er andere accenten gelegd. “In al onze uitingen laten we zien dat we diversiteit belangrijk vinden. We besteden aandacht aan de Pride, aan Keti Koti en aan de Ramadan. En we juichen toe dat vrouwen zich verenigen om te delen wat er goed en minder goed gaat. Dat doen we met ons project She is an IT Rockstar.” Met She is an IT Rockstar wil het bedrijf de techwereld zo aantrekkelijk mogelijk maken voor vrouwen en hen inspireren te kiezen voor een carrière in de tech-industrie. She is an IT Rockstar zet in op cultuurveranderingen binnen de hele branche. “Bijvoorbeeld door het publiceren van een white paper met best practices en een boek over onze methode, waarin we ingaan op vooroordelen over vrouwen, de gender pay gap en het belang van het bieden van flexibiliteit, zodat vrouwen in een drukke fase van hun leven niet afhaken en verloren gaan voor de sector.” Van Erp, die een aantal jaar geleden ceo was van Team Rockstars IT, kan er zelf over meepraten hoe belangrijk dat is: “Ik had een hoogrisico-zwangerschap van een tweeling. En daarna had ik behoefte tijdelijk meer thuis te zijn.”

Diverser worden, is ook monnikenwerk: steeds weer vrouwen enthousiasmeren om te kiezen voor het vak. “Zo organiseerden we laatst een high-IT voor heel jonge vrouwen. We organiseren vanuit She is an IT Rockstar veel events waar vrouwen elkaar inspireren en opstuwen. Zelf ben ik niet zo van de spotlights, maar ik pak dat podium dan toch maar, want belang van de boodschap dat IT ook een sector is voor vrouwen overstijgt mijn ongemak.” Wiermans: “Dat maakt Simone voor 110 procent een rolmodel: de bevlogenheid waarmee ze de boodschap brengt, het feit dat ze vrouwen altijd de kans biedt en ze vertrouwen geeft in zichzelf.”

Schadelijk: het vooroordeel van vrouwen zelf

Dat zelfvertrouwen van vrouwen in de sector moet nog een flinke boost krijgen, anders wordt het lastig om voldoende vrouwen voor het vak te laten kiezen. Vooroordelen over vrouwen zitten in de weg. En ja, het komt voor dat mannen biased zijn. In de eerder genoemde white paper liet een anonieme mannelijke IT’er weten opgelucht te zijn ‘als een vrouw iets slims zegt’ – anders zouden zijn gedachten over de beperkte kennis en kunde van IT-vrouwen maar bevestigd worden. Wiermans: “Ze bestaan nog, mannen die denken dat vrouwen minder goed kunnen coderen, bijvoorbeeld. Die testten vrouwen uit. Het mooie is: ze worden dan doodleuk op de vingers getikt door een 26-jarige vrouw die overloopt van het talent. Want vrouwen zijn uitermate geschikt voor dit vak, voor het technische gedeelte ervan én wat betreft communicatieve vaardigheden: vertalen wat de klant echt wil.”

Misschien nog schadelijker voor de emancipatie van de branche zijn de vooroordelen die bij vrouwen zelf leven. Ze denken bijvoorbeeld niet geschikt te zijn voor het vak. Van Erp: “Ik ken een vrouw die de IT nooit een logische optie vond, maar het blijkt te passen als een handschoen. Haar baan geeft financiële vrijheid, ze kan nu een huis kopen. Voor veel vrouwen zal een beter inkomen een bevrijding zijn.” Van Erp constateert dat er maatschappijbreed een loonkloof tussen mannen en vrouwen zal blijven bestaan, zolang vrouwen IT-banen – die vaak de schoorsteen flink laten roken – links laten liggen. “Doodzonde.” Wat vrouwen ook tegenhoudt: “Velen denken dat IT gedomineerd wordt door stille mannen met lang haar en Metallica-T-shirts.” Dat dat beeld te beperkt is en er vele communicatieve IT’ers bestaan, behoeft blijkbaar nog steeds een betoog – net zoals de ongekende mogelijkheden die het vakgebied biedt. “Dus ook als je het belangrijk vindt om maatschappelijke impact te maken.”

Cultuurverandering binnen een supermasculiene wereld

 Er is dus nog veel werk te verzetten. Gelukkig is er de afgelopen jaren al veel gebeurd. Van Erp: “Ik denk dat we wat bewustzijn betreft de afgelopen drie jaar enorm gegroeid zijn. Zes jaar geleden waren er bij ons nog veel minder vrouwelijke developers: vier. Ik zag het tot die tijd als een gegeven dat maar weinig vrouwen voor een bestaan als software developer kozen, maar toen ik in verwachting was voelde ik meer verantwoordelijkheid voor de volgende generaties en daarom de behoefte dieper in dit onderwerp te duiken. Alle vier de vrouwen bleken in hun loopbaan best schokkende ervaringen opgedaan te hebben, en dat hing samen met het feit dat ze zo’n minderheid waren. Van grapjes over vrouwen die niet kunnen programmeren, tot en met voortdurend mee uit gevraagd worden. Eigenlijk realiseerde ik me toen pas dat ik zelf ook van dat soort dingen heb meegemaakt. En dat ik dan uit ongemak maar meelachte met die mannen. Dus ik wist dat dat moest veranderen.”

Wiermans trekt op dit punt van het interview een gezicht en rolt met zijn ogen. “Uit ergernis dat dit soort praktijken in deze supermasculiene wereld nog voorkomen. Ik ben vader van een dochter van 19, alleen dat al maakt dat ik een veilige werkomgeving voor vrouwen prioriteit vind. Het grensoverschrijdende gedrag bij televisieprogramma The Voice vormde een extra aanleiding om nog eens goed te inventariseren wat er anders moest. We hebben ons als management uitgesproken: wij tolereren dergelijk gedrag niet, we acteren er altijd direct op. Dat wordt gewaardeerd: uit medewerkersonderzoek blijkt dat we een 8,9 scoren op inclusie en veiligheid, maar we realiseren ons hoe snel de aandacht kan verslappen. Een deel van onze medewerkers zit immers bij opdrachtgevers, ze zijn dus buiten beeld. Software engineers zijn vaak timide jongens achter een scherm, maar het zijn ondertussen wel jongens mét jongenshumor. Je kunt wel zeggen dat vrouwen gewoon maar even door die kleedkamerhumor heen moeten, maar zo werkt het niet. We blijven dit onderwerp agenderen en zijn er duidelijk over wat niet kan. Daarom is She is an IT Rockstar ook zo’n mooi uithangbord. Vrouwen verenigen zich, helpen en empoweren elkaar. Dit is nét zo goed een sector voor vrouwen.”

Van Erp vindt het belangrijk dat IT-leiders met elkaar delen wat werkt om diverser te worden, zodat ieder techbedrijf er zijn voordeel mee kan doen. Diversiteitsuccessen als equivalent van open source-software, dus eigenlijk. “Via white papers, op events en via een boek, bijvoorbeeld. De cultuur en het onderscheidend vermogen van ieder bedrijf blijft toch wel uniek, dus je kunt gerust van elkaar kopiëren wat werkt. Hoe meer vrouwen kiezen voor IT, hoe meer het een vliegwiel wordt. Voor jezelf houden hoe je vrouwen enthousiast maakt, is écht niet meer van deze tijd.”


Tekst: Nicole Gommers