Zicht op

Noord-Nederland stemt arbeidsmarkt af op energietransitie

De coronacrisis is nu en heeft heftige gevolgen voor onze economie. Maar net zo urgent is de klimaatverandering, en ook de overgang naar duurzame energie heeft grote gevolgen voor werkenden. Er komen banen bij, en er veranderen en verdwijnen banen. Scholingsalliantie Noord zet zich in voor bij- en omscholing en het werven van nieuwe vakkrachten.

Elke van Riel

“Door de overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen verandert de aard van het werk in de installatietechniek sterk”, vertelt Henk Lukken, projectleider van de pilot Energietransitie Groningen. “Het gaat niet meer alleen om verwarmingsketels, maar ook om warmtepompen, zonnepanelen en waterstofinstallaties. Dat vraagt om wezenlijk andere kennis en technieken dan wat mensen geleerd hebben op school.”

De pilot vindt plaats onder de paraplu van de vorig jaar opgerichte Scholingsalliantie Noord (SAN, zie kader). Dit samenwerkingsverband werkt met gerichte scholing aan een betere afstemming tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. Een van de doelen van de Scholingsalliantie Noord is om ervoor zorgen dat er genoeg mensen klaarstaan op het moment dat het kabinet echt vaart gaat zetten achter de energietransitie. Ook de SER Noord-Nederland is betrokken bij de pilot, die nog in de voorbereidingsfase zit.

‘Medewerkers uit de bouw moeten anders leren ontwerpen’

Een groep studenten hebben zelf een elektrische motor gebouwd van gerecyclede materialen.
© Kees van de Ven / HH

Nieuwe vaardigheden aanleren

Doel van de pilot Energietransitie Groningen is werknemers in de installatiebranche en bouw nieuwe technieken en vaardigheden te leren voor de energietransitie. Daarnaast worden werkzoekende zij-instromers opgeleid, waaronder statushouders en laaggeletterden.

De overgang naar duurzame energiebronnen zorgt voor nieuwe banen bij zonne- en windparken. Daarnaast moeten alle huishoudens uiteindelijk van het gas af. Om minder afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen is het ook belangrijk dat mensen minder energie verbruiken, benadrukt projectleider Lukken. “Dat betekent bijvoorbeeld dat je huizen en gebouwen beter moet isoleren en dat je anders moet gaan bouwen. Daarom willen we bijvoorbeeld medewerkers uit de bouwsector met Bouw Informatie Modellering (BIM) leren duurzame en circulaire gebouwen te ontwerpen.”

Persoonskenmerken van technisch talent

De techniek geldt niet als aantrekkelijk, zegt Tanja Kleine Sextro, beleidscoördinator Human Capital van de Provincie Drenthe. Om latente baanveranderaars, schoolverlaters en werklozen met een mogelijke interesse in techniek beter te kunnen herkennen en op dit spoor te zetten, nam de Scholingsalliantie Noord een communicatiebureau in de arm. Dit bureau ontwikkelde profielen met persoonskenmerken die kunnen wijzen op technisch talent, zoals een ‘pietje precies’ of: ‘bezige bij’. “Hierdoor kunnen mensen die zichzelf eerder niet in een technisch beroep zagen, op het idee komen zich in die richting te laten om- of bijscholen”, zegt Kleine Sextro.

‘De techniek geldt niet als aantrekkelijk’

Publiekscampagne ‘Maak werk van je talent’

Een publiekscampagne met de slogan: ‘Maak werk van je talent’ op Facebook, abri's, Twitter, websites en via radio- en tv-spotjes wil werkenden en werkzoekenden laten zien dat je ook op latere leeftijd nog kunt kiezen voor omscholing, als je er de persoonskenmerken en interesse voor hebt.

De campagne levert veel respons op. Tot nu kwamen de arbeidsmarktcoaches in contact met 160 mensen en zijn er 20 geplaatst in een technische functie. “Anderen konden we door de campagne verwijzen naar bijvoorbeeld de zorgsector”, zegt Kleine Sextro. “Ons doel is vooral dat mensen gaan nadenken: ik doe nu dit werk, maar wat doe ik over vijf jaar? We hopen dat ze consequenties verbinden aan de antwoorden die ze zichzelf geven en in beweging komen.”


Meer lezen? SERmagazine verschijnt ook 5 keer per jaar als papieren tijdschrift.


Werkenden moeten leren niet als grote opgave zien

“Ons voornaamste doel is dat een Leven Lang Ontwikkelen een thema wordt op de agenda van ondernemers en werknemers”, vervolgt ze. “We willen ervoor zorgen dat werkenden leren niet als grote opgave zien, maar als een manier om sterker te staan op een steeds veranderende arbeidsmarkt. Mensen hoeven echt niet per se weer in de schoolbanken, benadrukt ze. “Het kan bijvoorbeeld ook gaan om werkplekleren, of e-learning.”


Samenwerken aan scholing

Naast de energietransitie, zorgen ook automatisering, robotisering, ontwikkelingen in de zorg en de circulaire economie ervoor dat de arbeidsmarkt in de Noordelijke provincies snel verandert. In de Scholingsalliantie Noord slaan gemeenten, provincies, UWV, opleidings- en ontwikkelingsfondsen, werkgevers en vakbonden de handen ineen om de beroepsbevolking op te leiden via Leven Lang Ontwikkelen. Werkenden, baanveranderaars, werkzoekenden, schoolverlaters en ZZP’ers moeten zo makkelijker toegang hebben tot scholing. Streven is om in de eerste vier jaar 10.000 mensen te bereiken. “Dat zoveel partijen samen om de tafel zitten, maakt het een bijzondere en krachtige publiek-private samenwerking”, zegt Tanja Kleine Sextro van de Provincie Drenthe. “We richten ons eerst vooral op de techniek, bouw en zorg, maar er zullen meer sectoren volgen.”

Plaatsen van zonnepanelen als geluidsschermen langs de snelweg.
Studenten in actie in loods van het Zadkine College in Rotterdam, ze leren hier hoe te werken in een magazijn. Foto: Frank de Roo